рк╡્ркпાрк╡рк╕ાркпિркХ рк╡િрк╖ркпો рк╢рк░ૂ ркХрк░рк╡ા CBSEркиી рк╢ાрк│ાркУркиે ркЖркжેрк╢
ркмોрк░્ркбે ркдркоાрко рк╢ાрк│ાркУ рккાрк╕ેркеી ркк્рк░ркдિрк╕ાркж,
рк╕ૂркЪркиો рккркг ркоંркЧાрк╡ાркпા
рк╕્ркХિрк▓ ркПркЬ્ркпુркХેрк╢рки рк╡рк╣ેрк▓ીркдркХે
ркЕркн્ркпાрк╕ркХ્рк░ркоркоાં рк▓ાркЧુ ркХрк░рк╡ા рккрк░િрккркд્рк░
ркХેрки્ркж્рк░ીркп
ркоાркз્ркпркоિркХ рк╢િркХ્рк╖ркг ркмોрк░્ркбે рк╢ૈркХ્рк╖ркгિркХ ркЬ્ркЮાрки ркЕркиે рк╡ાрк╕્ркдрк╡િркХ ркжુркиિркпા рк╡ркЪ્ркЪેркиા ркЕંркдрк░ркиે ркжૂрк░
ркХрк░рк╡ા ркоાркЯે рк╕્ркХિрк▓ ркПркЬ્ркпુркХેрк╢рки ркЕંркЧે ркоોркЯા ркиિрк░્ркгркпો рк▓ીркзા ркЫે. рк╢િркХ્рк╖ркг ркк્рк░ркгાрк▓ીркоાં рккркг ркШркгા
рклેрк░рклાрк░ો ркХрк░рк╡ાркоાં ркЖрк╡્ркпા ркЫે. ркдાркЬેркдрк░ркоાંркЬ рк╕ીркмીркПрк╕ркИ ркмોрк░્ркбે ркдркоાрко рк╕ંрк▓ркЧ્рки рк╢ાрк│ાркУркиે рк╕્ркХિрк▓
ркПркЬ્ркпુркХેрк╢рки ркЕંркЧે ркПркХ рккрк░િрккркд્рк░ ркХрк░્ркпો ркЫે. ркЬેркоાં ркмોрк░્ркб ркЬркгાрк╡્ркпું ркЫે ркХે, рк╕ેрки્ркЯ્рк░рк▓ ркмોрк░્ркб ркУркл рк╕ેркХрки્ркбрк░ી ркПркЬ્ркпુркХેрк╢ркиркиી ркоાрки્ркпркдા ркк્рк░ાркк્ркд рк╢ાрк│ાркУркоાં
рк╢ркХ્ркп ркдેркЯрк▓ી рк╡рк╣ેрк▓ી ркдркХે ркЕркн્ркпાрк╕ркХ્рк░ркоркоાં рк╕્ркХિрк▓ ркПркЬ્ркпુркХેрк╢рки рк▓ાркЧુ ркХрк░рк╡ાркиો ркиિрк░્ркжેрк╢ ркЖркк્ркпો
ркЫે. ркоોркЯા ркиિрк░્ркгркпો
ркмોрк░્ркб ркж્рк╡ાрк░ા ркЬાрк╣ેрк░ ркХрк░ાркпેрк▓ા рккркд્рк░ркоાં
рк╢ાрк│ાркУркП ркХોркИрккркг рк╡િрк▓ંркм рк╡િркиા ркдેркоркиા ркЕркн્ркпાрк╕ркХ્рк░ркоркоાં
ркХૌрк╢рк▓્ркп рк╢િркХ્рк╖ркгркиો
рк╕ркоાрк╡ેрк╢ ркХрк░рк╡ા ркХрк╣ેрк╡ાркоાં ркЖрк╡્ркпું ркЫે. рк╡િркж્ркпાрк░્ркеીркУркиા рк╡િрк╡િркз ркХૌрк╢рк▓્ркпો рк╡િркХрк╕ાрк╡рк╡ા ркоાркЯે
рк╡્ркпાрк╡рк╕ાркпિркХ рк╡િрк╖ркпોркиો рккрк░િркЪркп ркХрк░ાрк╡рк╡ા рккркг ркЬркгાрк╡ાркпું ркЫે. ркмોрк░્ркбે ркдркоાрко рк╢ાрк│ાркУ ркк્рк░ркдિрк╕ાркж,
рк╕ૂркЪркиો ркЕркиે рк╕рклрк│ркдાркиી рк╕્ркЯોрк░ીркУ рккркг ркоાркЧી ркЫે. ркЖ рккрк╣ેрк▓
рк╣ેркарк│ CBSEркП рккોрк░ркг 6ркеી 12ркиા рк╡િркж્ркпાрк░્ркеીркУ ркоાркЯે рк╕્ркХિрк▓ ркоોркб્ркпુрк▓ рк░ркЬૂ
ркХрк░્ркпા ркЫે.
рк╡િркж્ркпાрк░્ркеીркУ ркПркХ
рк╢ૈркХ્рк╖ркгિркХ рк╕ркд્рк░ркоાં ркПркХ ркХрк░ркдાં рк╡ркзુ ркоોркбркпુрк▓ рккрк╕ંркж ркХрк░ી рк╢ркХે ркЫે. ркЖ ркоોркбркпુрк▓્рк╕ ркУркирк▓ાркИрки рк╡рк░્ркЧો
ркж્рк╡ાрк░ા ркЕркерк╡ા рк╣ોркмી ркХ્рк▓ркм ркж્рк╡ાрк░ા ркУрклрк░ ркХрк░рк╡ાркоાં ркЖрк╡ે ркЫે. ркдેркоાં ркПркХ ркЬ рк╡િрк╖ркп ркЕркерк╡ા ркЕрк▓ркЧ ркЕрк▓ркЧ
рк╡િрк╖ркпોркиો рк╕ркоાрк╡ેрк╢ ркеркИ рк╢ркХે ркЫે. ркХોркИрккркг рк╕્ркХિрк▓ ркоોркбркпુрк▓ рккрк╕ંркж ркХрк░ркиાрк░ા рк╡િркж્ркпાрк░્ркеીркУ ркдેркоркиા
рккрк╣ેрк▓ા ркоોркб્ркпુрк▓ркеી рк╢рк░ૂркЖркд ркХрк░рк╢ે ркЕркиે рккркЫી ркЖркЧાркоી ркЙрккрк▓ркм્ркз ркоોркбркпુрк▓ рккрк░ ркЬрк╢ે. ркЖ ркоાркЯે ркПркХ рккોрк░્ркЯрк▓
рккркг рк╡િркХрк╕ાрк╡рк╡ાркоાં ркЖрк╡્ркпું ркЫે (ркмોркХ્рк╕ рк╣ેркбિંркЧ) рк╡ેркмрк╕ાркИркЯ рккрк░ рк╕્ркХિрк▓ рк╕ркм્ркЬેркХ્ркЯркиી ркпાркжી
ркоૂркХрк╡ાркоાં ркЫે.
https://www.cbseacademic.nic.in/skill-education.html
CBSE ркзોрк░ркг 9-10 ркоાркЯે 22 рк╕્ркХિрк▓ рк╕ркм્ркЬેркХ્ркЯ ркЕркиે ркзોрк░ркг 11-12 ркоાં 43 рк╕્ркХિрк▓ рк╕ркм્ркЬેркХ્ркЯркиો рк╡િркХрк▓્ркк ркЖрккે ркЫે. ркЖ рк╡િрк╖ркпોркиી ркпાркжી рк╡ેркмрк╕ાркИркЯ рккрк░ рккોрк╕્ркЯ ркХрк░рк╡ાркоાં ркЖрк╡ી ркЫે. рк╢ાрк│ાркУркоાં ркХૌрк╢рк▓્ркп рк╡િрк╖ркпો рк╡ркзાрк░рк╡ા ркоાркЯે ркк્рк░ркпોркЧрк╢ાрк│ાркУ ркмркиાрк╡рк╡ા ркоાркЯે рккркг рк╕ૂркЪркиાркУ ркЖрккрк╡ાркоાં ркЖрк╡ી ркЫે. ркХેрки્ркж્рк░િркп ркмોрк░્ркбркиા ркзોрк░ркг 9, 10 ркЕркиે 11.12ркоાં рккрк╣ેрк▓ાркеી ркЬ рк╕્ркХિрк▓ рк╕ંркмંркзી рк╡િрк╖ркпો ркнркгાрк╡рк╡ાркоાં ркЖрк╡ી рк░рк╣્ркпા ркЫે. рккрк░ંркдુ рк╣рк╡ે ркзીркоે ркзીркоે ркЕрки્ркп ркзોрк░ркгркоાં рккркг ркЖ рк╡િрк╖ркпો ркЙркоેрк░рк╡ા ркдૈркпાрк░ીркУ ркХрк░рк╡ાркоાં ркЖрк╡ી рк░рк╣ી ркЫે.
CENTRAL BOARD OF SECONDARY EDUCATION,
DELHI
LIST OF VOCATIONAL SUBJECTS
Package S.No. |
Name of the Course |
Subject Code |
1 |
Railway
Commercial |
601 |
2 |
Office Secretaryship |
|
a |
Office Practice and Secretaryship |
604 |
b |
Secretariat Practice & Accounting |
605 |
c |
Office Communication |
606 |
3 |
Stenography |
|
|
Typewriting (English) |
607 |
|
Stenography (English) |
608 |
|
Typewriting (Hindi) |
609 |
|
Stenography (Hindi) |
610 |
4 |
Accountancy
and Auditing |
|
a |
Financial Accounting |
611 |
b |
Elements of Cost Accountancy & Auditing |
612 |
|
Additional Subject Optional
|
|
5 |
Marketing and Salesmanship |
|
a |
Marketing |
613 |
b |
Salesmanship |
614 |
c |
Consumer Behaviour & Protection |
615 |
6. |
Purchasing and Store Keeping |
|
a |
Store Keeping |
617 |
b |
Store Accounting |
618 |
|
Additional Subject Optional 1.
Office Communication 2.
Typewriting |
|
7 |
Banking |
|
a |
Cash
Management and House Keeping |
619 |
b |
Lending
Operations |
620 |
|
Management
of Bank Office |
621 |
8 |
Electrical Technology |
|
a |
Engineering Science |
622 |
b |
Electrical Machines |
623 |
c |
Electrical Appliances |
624 |
|
Additional Subject Optional
|
625 626 |
9 |
Automobile Technology |
|
a |
Auto Engineering |
627 |
b |
Auto Shop Repair and Practice |
628 |
|
Additional Subject Optional
|
625 629 |
10 |
Structure and Fabrication Technology |
|
a |
Fabrication Technology-II |
630 |
b |
Fabrication Technology-III |
631 |
|
Additional Subject Optional 1.
Applied Physics 2.
Civil Engineering |
625 629 |
11 |
Air Conditioning and Refrigeration Technology |
|
a |
Air Conditioning and Refrigeration-III |
632 |
b |
Air Conditioning and Refrigeration-IV |
633 |
|
Additional Subject Optional
|
625 629 |
12 |
Electronics
Technology |
|
a |
Engineering
Devices and Circuits |
634 |
b |
Radio
Engineering and Audio Systems |
635 |
c |
Television
and Video Systems |
636 |
|
Additional Subject Optional 1. Electrical Engineering
|
637 638 |
13 |
Dairying |
|
A |
Milk and
Milk Products |
639 |
b. |
Milk
Production, Tramport and Milk Cooperatives |
640 |
c. |
Dairy Plant
Instrumentation |
641 |
14 |
Horticulture |
|
a. |
Vegetable
Culture |
642 |
b. |
Floriculture
|
643 |
c. |
Post Harvest
technology and Preservation |
644 |
15 |
Health Care and Beauty Culture |
|
a |
Beauty Therapy and Hair Designing –II |
654 |
b |
Cosmetic Chemistry |
655 |
c |
Yoga Anatomy and Physiology |
656 |
16 |
Ophthalmic
Techniques |
|
a |
Biology(Ophthalmic) |
657 |
b |
Optics |
658 |
c |
Ophthalmic Techniques |
659 |
17 |
Medical Laboratory Technology |
|
a |
Laboratory medicine (Clinical Pathology, Hematology &
Histopathology) |
660 |
b |
Clinical Biochemistry |
661 |
c |
Microbiology |
662 |
18 |
Auxiliary Nursing & Midwifery |
|
a |
Fundamentals of Nursing II |
663 |
b |
Community Health
Nursing II |
664 |
c |
Maternity & Child Health Nursing II |
665 |
19 |
X-Ray Technician |
|
a |
Radiation Physics |
666 |
b |
Radiography I (General) |
667 |
c |
Radiography II (Special investigation, imaging and
Radiography) |
668 |
20. |
Food
Service & Management |
|
a |
Advanced
Food Preparation |
675 |
b |
Meal
Planning & Service |
676 |
c |
Establishment
& Management of Food Service Unit |
677 |
21 |
Fashion
Design & Clothing Construction |
|
a |
Textile
Science |
684 |
b |
Designing
& Pattern Making |
685 |
c |
Clothing
Construction |
686 |
22 |
Textile
Design Dyeing & Printing |
|
a |
Textile
Science |
684 |
b |
Basic Design |
687 |
c |
Dyeing &
Printing |
688 |
|
|
|
23 |
Hotel
Management and Catering Technology |
|
a |
Food
Preparation-II |
690 |
b |
Accommodation
Services |
691 |
c. |
Food &
Beverage Service-II |
692 |
24 |
Tourism
and Travel |
|
a |
India – The
Tourist Destination |
693 |
b |
Travel Trade
Management |
694 |
c |
Tourism
Management and Man-Power Planning |
695 |
25 |
Bakery
and Confectionery |
|
a |
Food Science
& Hygiene |
696 |
b |
Bakery
Science |
697 |
c |
Confectionery
|
698 |
26 |
IT Application |
|
a |
I T System |
699 |
b |
Business Data Processing |
700 |
c. |
DTP, CAD and Multimedia |
701 |
27 |
Library
Management |
|
a. |
Library
Admn. & Management |
702 |
b. |
Classification
and Cataloguing |
703 |
c. |
Reference
Service |
704 |
28 |
Life
Insurance |
|
a. |
Principles
Practice of Life Insurance |
705 |
b. |
Computer
& Life Insurance Administration |
706 |
29 |
Transportation
System & Management |
712 |
30 |
Poultry
Farming |
|
a. |
Poultry
Nutrition & Physiology |
716 |
b. |
Poultry
Products Technology |
717 |
c. |
Poultry
Diseases & their control |
718 |